Actie

Actieavond
Het is een vrijdagmiddag in mei en met 7 Zwolse conducteurs zijn we in Groningen om samen met Veiligheid&Service van Groningen en Leeuwarden een actieavond te houden. De lijn tussen Zwolle en Groningen wordt al langere tijd geplaagd door voorvallen die ontstaan door een gebrek aan een geldig vervoerbewijs en de problemen die daardoor kunnen ontstaan. Daarom houden we vanavond een actie op het station van Groningen: 100% controle. Dat betekent dat iedereen die een NS-trein in-, maar ook uit wil stappen gecontroleerd wordt op een geldig vervoerbewijs. 

Vrijdagavond is een traditioneel drukke avond. De forenzen gaan naar huis, net als de vele Groningse studenten die het weekend bij ouders of vrienden willen spenderen, evenals de studenten die buiten de stad Groningen wonen of studeren en juist terug naar Groningen komen. En dan heb je de weekendgangers nog; mensen die om wat voor reden dan ook het weekend op pad gaan. Combineer dat alles en dan heb je een drukke avondspits. Omdat we ook een groot deel van deze avondspits meepakken tijdens de actie, is het van belang om in groten getale aanwezig te zijn om een vlotte doorstroming te bevorderen.

Met in totaal vijftien collega’s gaan we het perron op. Er wordt tactisch opgesteld, zodat de perronopgangen aan alle kanten zijn afgezet en zo wachten we de eerste treinen af. Reizigers die het perron op komen om met de trein te vertrekken worden gecontroleerd of ze een geldig vervoerbewijs hebben, reizigers die de trein uitstappen en het station willen verlaten worden ook gecontroleerd of ze wel een geldig vervoerbewijs voor de gemaakte reis hebben. En zo niet, dan schrijven we ze een Uitstel van Betaling uit. De eerste trein die aankomt is een niet gek drukke Sprinter, maar de trein erna is een volledig bezette Intercity die de hele spits heeft doorkruist. Er ontstaat een kleine file aan reizigers die hun vervoerbewijs tonen, hun vervoerbewijs moeten zoeken en reizigers die op zoek gaan naar hun identiteitsbewijs dat bij een E-ticket hoort. Maar de meesten kunnen vlot doorlopen.

Honderden reizigers passeren onze controle. Het overgrote merendeel heeft gewoon een geldig vervoerbewijs en kan zonder problemen zijn weg vervolgen. Maar een enkeling loopt vast in onze fuik. Reizigers die met een fiets in de spitsuren de trein in willen stappen komen niet verder. Jongeren met een E-ticket dat alleen in de Daluren geldig is kunnen niet mee voor de spits voorbij is. Reizigers die erop gegokt hebben voor niks mee te kunnen, lopen tegen de lamp bij onze uitgangscontrole. Maar ook worden alle foto’s op chipkaarten bekeken. Zo tref ik een knul die me de studentenkaart van een meisje geeft. Hij is het er duidelijk niet mee eens, maar hij krijgt van mij een vervangend vervoerbewijs van Amsterdam Zuid naar Groningen. En de kaart wordt ingetrokken. Een proces-verbaal voor het misbruik maken van een vervoerbewijs wordt opgemaakt.

Nadat we even pauze hebben gehad, controleer ik een gereedstaande Intercity samen met drie collega’s. De ene collega stuit op een dame wiens bankpas niet is ingecheckt. De vriendin ertegenover wil me haar telefoon uit laten lezen waarop een digitale creditcard staat. Maar het uitlezen lukt niet. Gelukkig heeft ze de kaart ook fysiek bij zich. Maar ook het uitlezen daarvan lukt niet. Zelfs niet met de kaartlezer van mijn collega. Met het advies haar bankafschriften aan de klantenservice te laten zien bij wijze van bewijs dat ze wel voor de reis heeft betaald (‘Dat kan ik pas zien op mijn rekening wanneer de reis is afgerond’), krijgt ze van mij een Uitstel van Betaling en kan ze haar reis voortzetten.

Even later vraagt een collega van V&S mij of ik die man die verderop op het perron van spoor 6b zit te roken aan wil spreken en zijn identiteitsbewijs wil vragen, zodat zij een proces-verbaal voor het roken op kunnen maken.
‘Ik heb hem nu drie keer op afstand aangesproken en hij zit nog te roken,’ is de motivatie.
Maar de man heeft daar maar weinig zin in, blijkt wanneer ik bij hem sta. Om te beginnen wil hij de sigaret niet uitmaken. En mijn vraag om zijn identiteitsbewijs is gesteld in het luchtledige. De man brabbelt wat onnavolgbaar over dat hij agent is. Maar maakt na wat aandringen van mijn kant toch de sigaret uit. Het ene moment is hij boos, het volgende moment lacht hij manisch. De collega van V&S die erbij komt staan en het identiteitsbewijs van de man vordert krijgt die uiteindelijk. Terwijl hij het proces-verbaal uit staat te schrijven, brabbelt de man vrolijk verder. Hoewel hij eerst niet van me gecharmeerd was, ben ik kennelijk ineens verschoven naar de categorie vriend, want hij lacht breeduit naar me. 

‘Heb je gedronken?’ vraagt de collega op een bepaald moment aan de man.
‘No,’ zegt hij resoluut.
Mijn collega en ik kijken elkaar aan; daar geloven we niks van.
‘Echt niet?’
De man begint te lachen en zegt:
‘Home…’
Ja, dus.
Hij lacht vriendelijk, babbelt vrolijk maar onverstaanbaar verder en moet uiteindelijk gemaand worden op te schieten, want de trein naar Meppel staat gereed voor vertrek op spoor 7. Net voor hij instapt, met een proces-verbaal dat hem zal worden nagestuurd voor het roken, zwaait hij nog even vriendelijk.

Dat niet iedereen de controle prettig vindt, blijkt uit sommige reacties. Niet enkel van de mensen die betrapt worden op het niet hebben van een geldig vervoerbewijs.
‘Waarom moeten jullie dit zo intimiderend doen?’ vraagt een knul die een geldig kaartje aan een collega heeft laten zien hardop.
Mijn reactie dat als hij om zich heen kijkt, hij zal zien dat er veel meer reizigers dan personeel op het station aanwezig zijn, mist zijn doel. Hij komt alleen om zijn mening te geven, is niet van plan naar een reactie te luisteren. Dat we met drie collega’s naast elkaar staan en vriendelijk om een kaartje vragen is kennelijk intimiderend voor hem. 

Wij snappen ook heus wel dat zo’n actie anders is dan anders en door iedereen ook verschillend ervaren wordt. Maar dat heeft er vaak mee te maken dat mensen alleen vanuit zichzelf redeneren. En dan is zo’n controle op het perron niets meer dan een extra horde om te nemen. Terwijl het niks voorstelt als je een geldig vervoerbewijs hebt, want of ik in de trein naar je kaartje vraag of hier op het perron; het is hetzelfde.

Wie ook niet blij is, is de knul die met de Intercity op spoor 7 mee wil. Het is drie minuten voor vertrektijd wanneer hij bij ons controlepunt aan komt lopen. Ik vraag hem om zijn kaartje, waarna hij van me wegloopt en met zijn telefoon gaat staan prutsen. In de tussentijd handel ik de tientallen reizigers die nog het perron op druppelen samen met de collega naast me af. Wanneer het dan bijna vertrektijd is, is de knul klaar met zijn telefoon. Er staat intussen een meisje bij me dat haar vriendje heeft weggebracht naar het station en niet aan ons voorbij is gekomen omdat ze zelf geen kaartje heeft. Ze komt heel vriendelijk informeren naar de controle en snapt het proces wel, ze ziet er de handigheid wel van in. De knul van de telefoon komt naar me toegelopen en laat me een net aangekocht E-ticket op zijn telefoon zien. Net als bij ieder ander met een E-ticket vraag ik hem bij het scannen om zijn identiteitsbewijs. Dat is kennelijk ook het moment dat de deuren van de Intercity sluiten. De knul raakt lichtelijk in paniek, want hij wil met die trein mee. Hij graait een keer in zijn tas, maar vindt zijn identiteitsbewijs zo snel niet. Zodra die dan eindelijk boven water komt, rijdt de trein al weg. Niet tot genoegen van de jongen. En dat zal hij laten merken ook.

‘Waarom doe je dat nou?!’ schreeuwt hij me toe. ‘Je vraagt niemand om zijn ID, maar mij wel!’
Ik probeer uit te leggen dat hij de enige is met een E-ticket en dat het tonen van een identiteitsbewijs daarbij hoort. Maar dat komt niet aan. Hij stapt boos weg.
‘Wat ben je toch een…’
Daarna blijft het stil. Ik kijk het meisje aan. Die kijkt naar de knul en dan naar mij. Ze wenst ons lachend succes en loopt weg.
‘Je bent een eikel!’ heeft de jongen uiteindelijk hardop besloten. En ik kan zijn ergernis wel begrijpen, maar dat is nooit reden om iemand uit te schelden. Ik probeer te vertellen dat als hij eerder op was komen dagen en vooraf zijn kaartje al had geregeld in plaats van pas op het moment dat hem daarom werd gevraagd…
‘Eikel!’ schreeuwt hij me nog eens onderbrekend toe.
Dat is het moment voor V&S om in te grijpen. Ze duwen hem bij me weg en de ene collega gaat een praatje met hem aan. Niet dat de jongen luistert, sterker nog: hij kletst dwars door de collega heen. 
‘Ik heb een kutdag gehad, hoe denk je dat dit voor mij is?!’ roept de jongen de collega toe.
Die probeert het nog eens opnieuw, maar het heeft hetzelfde resultaat: de jongen blijft door hem heen praten.
‘Dan ben ik er wel klaar mee, wegwezen.’
En zo wordt de jongen het perron afgestuurd. Ook daar is hij het niet mee eens. Hij gaat verderop op een bankje zitten mokken. Een andere collega loopt even later nog naar hem toe om vriendelijk te peilen hoe het ervoor staat, maar ze komt al rap weer bij hem vandaan: hopeloos.

Op een enkeling die geen geldig kaartje kan laten zien na, blijft het verder redelijk rustig. Niet qua aantallen, want het blijft de hele avond best druk. Maar er zijn weinig voorvallen meer. Vooral vrolijke en vriendelijke reizigers die hun kaartje laten zien en hun reis beginnen of juist eindigen.

Dat de actie geslaagd is, blijkt bij het optellen van de resultaten: bij vertrek van de 7 conducteurs hebben we met die 7 collega’s maar liefst 27 Uitstellen van Betaling geschreven en zijn er 3 chipkaarten ingetrokken. De collega’s van Veiligheid&Service zijn daarna nog een tijdje doorgegaan met de controle en uiteindelijk kwam het totaal op ruim 70 Uitstellen van Betaling. Al met al een geslaagde actie, waarbij een duidelijk signaal is afgegeven dat je in de trein een geldig vervoerbewijs moet hebben!

Net op tijd
Het is vrijdagavond en met de collega met wie ik samen de trein op ga vanavond sta ik in Amersfoort op het perron te wachten op de Intercity naar Groningen Europapark. De dubbeldekkers komen het station binnenrijden en we kijken naar de reizigers die in de trein zitten. Terwijl de trein tot stilstand komt, zien we in de benedencoupé voor ons een man zitten. Hij hangt voorover, heeft zijn telefoon in zijn handen en vooral zijn ogen dicht.
‘Zal ik maar even vragen waar die naartoe moet?’ vraag ik zonder op antwoord te wachten aan mijn collega.

Ik stap de trein in en spreek de man aan met luide stem. Dat helpt niet. Ik tik hem eens op zijn schouder en als ook dat niet helpt, pak ik zijn schouder vast en roep nog eens luid ‘hallo’.
De man schrikt wakker en kijkt me verbaasd aan.
‘Waar moet u naartoe?’ vraag ik hem.
De man kijkt snel om zich heen in de verder lege coupé.
‘Amersfoort,’ is zijn antwoord.
Ik wijs naar de trap aan het einde van de coupé en zeg:
‘Dan ben ik blij dat ik u nu wakker maak.’
De man staat snel op, bedankt me en stapt uit.

Zodra hij voor me uit de trein uitstapt waar mijn collega op het perron de trein ondertussen overgenomen heeft van de collega’s die met de trein uit Amsterdam kwamen, kijkt zij me lachend aan.
‘Hij moest naar Amersfoort?’
Ik knik.
‘Amersfoort.’
De man draait zich nog eens op en groet nog eens hartelijk. Met de trein was hij vandaag anders niet meer thuisgekomen…

Taxi
Middenin de donderdagmiddagspits ben ik een Sprinter naar Groningen aan het controleren tussen Zwolle en Meppel. Het is nog zomervakantie, dus het is rustiger dan gebruikelijk op dit tijdstip. Ik controleer een vrouw die me een E-ticket laat zien naar Hoogeveen. Ik scan het ticket dat goed is en loop door naar de vrouw die een tweezitter verderop zit. Terwijl die haar kaart aan me geeft, vraagt de eerste vrouw zachtjes of ze me zo ook nog wat mag vragen.

‘Zolang het mijn pincode niet is,’ grap ik nadat ik de kaart van de tweede vrouw heb teruggegeven. 
‘Ik ben mijn chipkaart vergeten en heb nu maar een E-ticket gekocht,’ zegt ze wijzend naar haar telefoon.
‘Maar kan ik daar zo meteen in Hoogeveen ook een OV-fiets mee huren?’
Ik moet de vrouw teleurstellen, dat gaat alleen via haar chipkaart. Ze kijkt er wat bedrukt bij.
‘Dat is wel ver lopen…’
‘Misschien een taxi? Dat loopt natuurlijk wel wat in de papieren.’
‘Mja, het gebeurt in Hoogeveen regelmatig dat je er dan een half uur op kunt staan wachten. In die tijd ben ik ook al wel naar mijn moeder gewandeld.’

Dan kijkt de vrouw die een tweezitter verderop zit om.
‘Waar moet u precies heen dan?’
De eerste vrouw noemt een straatnaam.
‘Oh, maar dan mag u wel met mij meerijden, hoor. Ik ben toch met de auto en kom daar langs.’
‘En zo lost het probleem zichzelf op!’ zeg ik lachend.

Terwijl de vrouwen met elkaar in gesprek raken, controleer ik verder. Om daarna toch nog even naar de eerste vrouw terug te lopen.
‘En niet vergeten om nog even contact op te nemen met de Klantenservice voor het prijsverschil tussen het E-ticket en uw abonnement.’
De vrouw kijkt me een seconde aan en zegt dan:
‘Och ja. Nou, zo wordt het toch nog een mooie dag,’ lacht ze.

In Hoogeveen stappen ze even later druk pratend samen het perron af.

Belletje
Er zijn grootschalige werkzaamheden in Leeuwarden, waardoor de treinen vanuit Zwolle niet verder kunnen rijden dan Akkrum. Aangezien de situatie een aantal weken gaat duren, is er voor het personeel speciaal een ruimte vrijgemaakt in het stationsgebouw. Nadat ik een twintig minuten pauze heb gehad, loop ik naar de Sprinter richting Lelystad waarmee ik eerder vanuit Zwolle ben aangekomen. Op het bankje op het perron zit een Leeuwarder collega, naast hem staat een collega uit Lelystad. We babbelen wat over en weer en wanneer de vertrektijd nadert, neem ik afscheid en vertrek ik met de trein.

Net voor ik aankom in Heerenveen, gaat mijn telefoon. Het is de Leeuwarder collega die meldt dat er een OV-chipkaart in Akkrum op het perron is blijven liggen en dat hij hem daar in het verblijf zal leggen. Mocht ik iemand treffen die zijn kaart niet kan vinden…

Het duurt dan ook niet lang tot ik bij twee jongens kom, waarvan de ene zijn kaart geeft en de ander hem niet kan vinden. Ik vraag de jongen die zijn kaart niet kan vinden om zijn identiteitsbewijs en nadat ik zijn achternaam heb zien staan geef ik die direct weer terug. Ik bel de collega op om te horen welke naam er op de kaart staat, want dat had ik nog niet gedaan.
‘Eh, uit mijn hoofd eindigt die op ..sma.’
Bingo. De jongens hebben dan ook door hoe of wat.

Tegenwoordig is er de regel dat gevonden goed waar een naam op staat, zoals een paspoort, pinpas of OV-chipkaart, niet meer teruggegeven mag worden aan de eigenaar via de Klantenservice. Iets met AVG. Zodra wij de kaart officieel inleveren, is de eigenaar het verloren ding dus kwijt en moet er een nieuwe besteld worden.

De jongen is dan ook maar wat blij dat ik hem meld dat hij de kaart in Akkrum weer op kan halen. Hoe hij dat doet, laat ik aan hem over.
Het was maar een kort belletje van de collega dat de knul een hoop gedoe zal besparen.

Conducteur Mike